नाकबाट रगत निस्किनु र उच्च रक्तचाप बीचको बिन्दुहरू जोड्दै

नाकबाट रगत निस्किनु, वैज्ञानिक रूपमा एपिस्टेक्सिस भनेर चिनिन्छ, यो एक सामान्य घटना हो, जसले सबै उमेरका मानिसहरूलाई असर गर्छ । धेरैजसो केसहरू सामान्य हुन्छन्, बारम्बार वा गम्भिर ढंगले नाकबाट रगत बग्नु एउटा गम्भिर समस्याको संकेत हुन सक्छ, र तपाईं मा के थाहा उच्च रक्तचापको दोषी हो कि भनेर सोच्न सक्नुहुन्छ।

नाकबाट रगत बग्नुको कारण बुझ्दा प्रायः नाकभित्रका नाजुक रक्त नलीहरू फुट्ने कारणले हुने गर्छ भन्ने कुरा थाहा हुन्छ। एलर्र्जी, श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगहरू, जबरजस्ती नाक फुकने, भित्री नाक सुख्खा हुनु,बारम्बार नाक चलाउने तथा कोटाउने वा सानो चोट जस्ता कारणहरुले नाकबाट रगत बगाउन सक्छ। सामान्यतयाः यी घटनाहरू १० मिनेटभित्र समाधान हुन्छ, तर लगातार वा भारी रगच बग्ने हो भने चिकित्सा ध्यान दिन आवश्यक छ।  नाकबाट रगत र उच्च रक्तचाप बीचको सम्बन्ध विज्ञहरू बीच बहसको विषय हो ।

जबसम्म यो सामान्यतया विश्वास गरिन्छ कि उच्च रक्तचापले मात्र नाकबाट रागत बग्ने कारण हुन सक्दैन जबसम्म अत्यधिक उच्च हुन्छ, अनुसन्धानले सुझाव दिन्छ कि उच्च रक्तचापले नाकको रक्त वाहिकाहरूलाई क्षति पुर्याउँछ, रगत बग्ने सम्भावना बढी हुन्छ। अध्ययनहरूले संकेत गर्दछ कि उच्च रक्तचाप भएका व्यक्तिहरूलाई नाकबाट र रगतको लागि आपतकालीन हेरचाह आवश्यक पर्ने सम्भावना २.७ गुणा बढी हुन्छ। उच्च रक्तचाप पहिचान गर्न चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ, यसको प्रायः एसिम्प्टोमेटिक (बिना कुनै लक्षण भएको)प्रकृतिले गर्दा नियमित रक्तचाप जाँचहरू महत्वपूर्ण छन्, किनकि उच्च रक्तचाप भएका एकतिहाइ व्यक्तिहरूलाई उनीहरूको अवस्थाबारे थाहा हुँदैन। नर्थ टेक्सासका मेडिकल एसोसिएट्सले नियमित स्क्रिनिङ मार्फत प्रारम्भिक पहिचानको महत्वलाई जोड दिन्छ। हाइपरटेन्सिभ संकटमा, जहाँ रक्तचाप दु्रत रूपमा १८०÷१२० भन्दा बढी हुन्छ, नाकबाट रगत सिधा जोडिएको हुन्छ। लगभग १७प्रतिशत हाइपरटेन्सिभ क्राइसिस केसहरूमा नाक रगत समावेश हुन्छ, जसमा प्रायः गम्भीर टाउको दुख्ने, चिन्ता, वा सास फेर्न गाह्रो हुन्छ। यी लक्षणहरू पहिचान गर्नु अत्यावश्यक छ, किनकि उच्च रक्तचापको संकटले आपतकालीन अवस्था बनाउँछ।

डा. शुभम शर्माले भने, ‘जाडोको समयमा उच्च रक्तचापको समस्या बढ्दा लगभग सबैलाई असर गर्न सक्छ। यो जाडोमा कम तापक्रमले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्नको लागि छालालाई खुम्चिने गराउँछ। यसले नशाहरूमा दबाब बढाउँछ र तिनीहरूलाई साँघुरो हुन बाध्य पार्छ । यसले साँघुरो ठाउँमा उच्च गतिमा रगत प्रवाह गर्छ र हृदयलाई बलपूर्वक पम्प गर्न बाध्य पार्छ र उच्च रक्तचापको परिणाम हुन्छ । जाडोमा वृद्धवृद्धाहरूमा रक्तचाप बढ्ने सम्भावना बढी हुन्छ किनभने कम तापक्रमले नसाहरू साँघुरो बनाउँछ जसलाई भासोकन्स्ट्रक्शन भनिन्छ। साथै, रक्तचापमा उतारचढावको अनुभव भएकाहरूलाई पनि रक्तचाप बढ्ने सम्भावना हुन्छ । यसलाई रोकथामका उपायहरूबाट राम्रोसँग व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ। घरभित्रको तापक्रम सामान्य राख्नुपर्छ । बाहिर निस्कनुअघि शरीरको तापक्रम कायम राख्न पर्याप्त न्यानो कपडा लगाउनुहोस् ।

उच्च रक्तचाप रोक्नको लागि आहार दृष्टिकोण (DASH) अनुसार हुनुपर्छ जसमा कम बोसो र सोडियम तथा फलफूल, तरकारी, सम्पूर्ण अन्न र कम बोसो भएको दुग्ध पदार्थ समावेश हुनुपर्छ । यसबाहेक, कम्तीमा ३० मिनेटको मध्यम तीव्रताको व्यायाम, जस्तै छिटो हिँड्ने (चिसो मौसममा बिहान हिड्नबाट जोगिन) हप्ताको कम्तीमा पाँच दिन अनिवार्य छ। यदि तपाईंको रक्तचाप धेरै बढ्यो भने तुरुन्तै आफ्नो चिकित्सकसँग परामर्श गर्नुहोस् । निष्कर्षमा, जब नाकबाट रगत र उच्च रक्तचापबीचको सम्बन्धलाई पूर्ण रूपमा बुझिएको छैन, यो स्पष्ट छ कि रक्तचापको व्यवस्थापन र निगरानी समग्र स्वास्थ्यको लागि महत्वपूर्ण छ। यदि उच्च रक्तचापको निदान भयो भने, जीवनशैली परिवर्तन र औषधिहरू संयोजन गरी एक अनुकुल उपचार योजनाले स्ट्रोक र हृदयघात जस्ता गम्भीर जटिलताहरूको जोखिमलाई उल्लेखनीय रूपमा कम गर्न सक्छ।