भैरहवा, ११ असार
तत्कालिन राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपाल (राजपा) हाल जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल (जसपा) नेतृ कल्पना पाण्डे लुम्बिनी प्रदेश सरकारमा उद्योग, वन तथा वातावरण मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हालेकी छन् । करिब १२ वर्ष शिक्षण पेशामा आबद्ध पाण्डे तत्कालिन राजपाबाट प्रदेशसभा सदस्य भइ अहिले प्रदेश सरकारको मन्त्रीको जिम्मेवारीको सम्हालेकी छन् । प्रस्तुत छ खबरपात्रोले मन्त्री पाण्डेसंग गरेको कुराकानीको सम्पादित अशं :
१. राजनीति क्षेत्रमा कसरी प्रवेश गर्नुभयो ? तत्कालिन राजपा (हाल जसपा) नै किन रोज्नुभयो ?
अर्घाखाँचीमा अध्ययन गर्दै र शिक्षण पेशालाई समेत निरन्तरता दिदै जाँदा मलाई तत्कालिन राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) नेपाल हाल जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) ले समानुपातिक सूचीबाट प्रदेशसभा सदस्य बनायो । मैले करिब १२ वर्ष शिक्षण पेशा गरे । जसपाले मलाई रोज्यो । शिक्षिकाको रुपमा कार्यरत रहदारहदै म सांसद बन्न पुगे । मैले पनि तत्कालिन राजपालाई रोजे । यो पार्टीलाई स्थापनाको सुरुवाती चरणमा मधेश केन्द्रीत दल भनेर चिनिन्थ्यो । तर यो पार्टीले पहाडी समुदायबाट पनि सांसदको रुपमा प्रतिनिधित्व गरायो । त्यसैले जसपा हिमाल, पहाड, तराई मधेश सबैलाई समेट्ने पार्टी बनेको छ । तत्कालिन राजपा र समाजवादी पार्टीबीच एकीकरण भएपछि बनेको जनता समाजवादी पार्टी नेपाल (जसपा) मुलुककै वैकल्पिक शक्ति बनेको छ र अहिले यो पार्टी निर्णायक रुपमा अगाडी बढेको छ । मलाई सांसद बन्ने अवसर प्रदान गर्ने तत्कालिन राजपा (हाल जसपा)लाई हृदयदेखि नै धन्यवाद दिन चाहन्छु ।
२. तपाई वैशाख ६ गते लुम्बिनी प्रदेश सरकारको शिक्षा तथा सामाजिक विकास मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हाल्नुभयो । पछि वैशाख १९ गते मन्त्रीपरिषद् पुनर्गठन हुँदा उद्योग, वन तथा वातावरण मन्त्रालयको जिम्मेवारीमा पुग्नुभयो । जसपाका अन्य मन्त्रीको पद यथावत रहँदा यहाँकै जिम्मेवारी किन हेरफेर भयो ?
पहिला मैले सामाजिक विकास मन्त्रालय नै सम्हालेको थिए । म महिला भएकोले सामाजिक विकास मन्त्रालयमार्फत महिलाको क्षेत्रमा धेरै काम गर्न सकिन्छ भन्ने आंकाक्षा थियो । लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री माननीय शंकर पोखरेलले पनि कुन मन्त्रालयको जिम्मेवारी लिन चाहनुहुन्छ भनेर सोध्नुभएको थियो । तर पछि मन्त्रीपरिषद् पुर्नगठन हुँदा उद्योग, वन तथा वातावरण मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हालेको हुँ । मन्त्रालय हेरफरको हुनुको त्यस्तो खास कारण छैन । जहाँ भए पनि जनताको लागि काम गर्ने हो । मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हालेसंगै मलाई उद्योग, वन तथा वातावरणको क्षेत्रमा काम गर्नेतर्फ रुची बढ्दै गएको छ ।
३. प्रदेशसभा सदस्य भन्दा मन्त्री भएर काम गर्दा कत्तिको फरक अनुभुति गर्नुभएको छ ?
प्रदेशसभा सदस्यको मात्र जिम्मेवारीमा हुँदा जनताको गुनासोलाई लिएर मन्त्रालय पुग्ने गर्दथे । तर अहिले आफै गुनासो सुन्ने ठाउँ अर्थात मन्त्रालयमा पुगेको छु । जनताको सेवा गर्ने मौका पाएकी छु ।
४. पार्टीको निर्णयविपरीत मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेल नेतृत्वको लुम्बिनी प्रदेश सरकारमा जसपाका ४ जना सांसदहरु सहभागि हुनुभएको छ । पार्टीको निर्णयविपरीत सरकारमा जानुपर्ने कारण के होला ?
पार्टीको निर्णयविपरीत हामी कसरी गयौं ? पार्टीमा आबद्ध भइसकेपछि त एउटा व्यक्तिले भनेर मान्नु कुरा हँदैन । हामी पार्टीको प्रथम अध्यक्ष महन्थ ठाकुरलाई सोधेर नै सरकारमा सहभागि भएका हौं । पार्टीको अध्यक्षले भनेपछि हामी सरकारका सहभागि भएपछि पार्टीको निर्देशनविपरीत गएका हौं भन्न मिल्छ ? फेरी बहुमत सांसदहरु नै सरकारमा गएका छौं । एउटा व्यक्तिको कुरा मात्र मान्न सकिदैन । जसपा कुनै व्यक्तिको होइन, यो पार्टी हो । यो पार्टीमा एउटा व्यक्तिको कुराको धेरै महत्व हुँदैन । हामी व्यक्तिका पछाडी लाग्दैनौ । नितान्त पार्टीकै एजेण्डा बोकेर सरकारमा गएका हौं । लुम्बिनी प्रदेश सरकारमा सहभागि हनु अघि सरकारसंग केही सहमति गरेका छौं । प्रदेशका मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेलले हामीले उठाएका मुद्दा सम्बोधन गर्न संघीय सरकारसंग समन्वय गर्नुभएको छ । सरकारमा गएपछि बन्दी रिहाई, अध्यादेशमार्फत नागरिकताको एजेण्डा लगायतका विषयहरु सम्बोधन भएका छन् । सर्वोच्च अदालतको संवैधानिक इजलासले नागरिकता सम्बन्धी अध्यादेश कार्यान्वयन नगर्न र यथास्थितिमा राख्न अन्तरिम आदेश दिएको छ । सांसद रेशम चौधरीको रिहाईको लागि पनि कदम अगाडी बढेको छ । हामी केवल सत्ता प्राप्तीका लागि सरकारमा गएका होइनौ । यस अघि तत्कालिन राजपा पहिलो चरणको स्थानीय तहको निर्वाचनमा सहभागि भएको थिएन । त्यसै गरी हामीले संविधानमा भएका त्रुटिहरुलाई संशोधन गरेर सच्याउन माग गर्दै आएका छौं । तसर्थ हामी व्यक्तिको टिप्पणी मान्दैनौ । पार्टीको कुरा मान्छौं ।
५. लुम्बिनी प्रदेशमा रहेका जसपाका ६ जना सांसदमध्ये ४ जना सरकारमा हुनुहुन्छ । अन्य २ जना सांसदहरु सरकारको प्रतिपक्षमा हुनुहुन्छ । तपाईहरु ६ जना नै सरकारमा सहभागि भएको भए अथवा ६ जना प्रतिपक्षमा बस्नुभएको भए हुँदैन थियो ?
होइन, सरकार बाहिर रहेका २ जना सांसदलाई अहिले पनि सरकारमा सहभागिताको लागि स्वागत गर्न हामी तयार छौं । जसपा संसदीय दलमा पनि हामी दुईतिहाई बहुमतमा छौं ।
६. मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेल नेतृत्वको सरकार अल्पमत छ भनेर कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, जसपा (उपेन्द्र यादव समुह) र जनमोर्चाले मुख्यमन्त्रीले राजीनामा दिएर मार्गप्रशस्त गर्नुपर्ने भन्दै आएका छन् । तपाईहरु अल्पमतमा रहेको सरकारमा कतिसमय सम्म बस्ने ?
मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेल नेतृत्वको सरकार अल्पमतमा छ भन्ने कुरामा सत्यता छैन् । यो सरकार अल्पमतमा नभइ बहमुतमा छ । शंकर पोखरेलले संविधानको धारा १६८ (१) बमोजिम वैशाख १९ गते बहुमत सांसदको हस्ताक्षरसहित मुख्यमन्त्रीमा दावी गर्नुभएको थियो । संसदमा सबैभन्दा ठूलो दल एमालेले बहुमत सांसदको हस्ताक्षरसहितको दावी पेश गरेपछि प्रदेश प्रमुखको कार्यालयले शंकर पोखरेललाई मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त गरेको हो । अन्य पार्टीका सांसदलाई राजनीमा गराउने, दल परिवर्तन गराउने कुरा त भएकै हो नी । विरोधको नाममा विरोध भइरहेको छ ।
७. चार जना सांसद सरकारमा सहभागि भएपछि लुम्बिनी प्रदेशमा जसपाका सांसद दुई कित्तामा विभाजित भएका छन् । एउटा पक्षले अर्को पक्षलाई स्पष्टीकरण सोध्ने होडबाजी नै चलेको देखिन्छ । तपाईहरु एक भएर जाँदा हुँदैन ?
जसपा संसदीय दलको निर्णयविपरीत दुई जना सांसदहरु अगाडी बढ्नु भएकोले संसदीय दलका नेता तथा प्रदेश सरकारका भौतिक पूर्वाधार विकास मन्त्री सन्तोष कुमार पाण्डेयको अध्यक्षतामा बसेको बैठकले स्पष्टीकरण सोधेको हो । पटकपटक उहाँहरुले संसदीय दलको ह्वीप नमान्नुभएकोले स्पष्टीकरण सोधिएको हो । संसदीय दलमा हामी बहुमतमा छौं । त्यसैले उहाँहरुले सोध्नुभएको स्पष्टीकरणको अर्थ छैन ।
८. तपाई मन्त्री भएपछिको अवधिमा मुख्य रुपमा मन्त्रालयमा के के कार्यहरु सम्पन्न भएका छन् ।
मन्त्री भएको करिब एक महिना पुग्न थालेको छ । यो अवधिमा प्रदेश सरकारले नीति तथा कार्यक्रम पारित गरेको छ । उद्योगतर्फको कुरा गर्दा कागज उद्योग, जडीबुटी उद्योग स्थापना, पालिकास्तरीय नवप्रबद्र्धनात्मक कार्यक्रम, सीपमूलक कार्यक्रम, मागमा आधारित कार्यक्रम गर्ने भनेर नीति ल्याएका छौं । कार्यक्रमहरुलाई अगाडी बढाउन बजेट ल्याएका छौं । खेर गइरहेका कच्चा पदार्थको सदुपयोग गर्दै कच्चा पदार्थलाई कागजमा परिणत गर्न कागज उद्योगको एजेण्डा ल्याएको छौं । रुकुममा सुलभ खाद्य पसल सञ्चालन गर्न कार्यक्रम ल्याएका छौं । त्यस्तै एकल महिलाको लागि कार्यक्रम, एक सय वटा उद्योगसंग सहकार्य गर्दै यो वर्ष नितान्त उद्योगी÷उद्यमी बनाउने कार्यक्रम ल्याएका छौं । रोजगारी सिर्जना गर्ने खालका कार्यक्रम ल्याउँदैछौं । यही असार १४ गते पश्चिम नवलपरासीको जरगामा २० हजार विरुवा रोप्न वृक्षारोपण कार्यक्रम गर्दैछौं । त्यस्तै विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा रुपन्देहीको ओमसतिया गाउँपालिकामा वृक्षारोपण कार्यक्रम गरेका थियौं ।
९. लुम्बिनी प्रदेशमा एमाले नेतृत्वको सरकार छ । जसपाका ४ जना मन्त्री सरकारमा हुनुहुन्छ । एमालेबाट निर्वाचित अन्य मन्त्रीसंग कतिको समन्वय र सहकार्य हुन्छ ?
सहकार्य हुन्छ । एउटा मन्त्रालयले अर्को मन्त्रालयसंग सहकार्य गरेर नै अगाडी बढेका छौं । मन्त्रीपरिषद्को सदस्य भएकाले एकले अर्कोसंग सहकार्य गरे मात्र प्रदेश सरकारको कामलाई थप प्रभावकारी बनाउन सकिन्छ ।
१०. संघीय सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को बजेटमार्फत ल्याएको ढुङ्गा, गिट्टी, बालुवा निकासी गर्ने नीति विवादमा छ । यसले चुरे क्षेत्रको विनाश हुन्छ भन्ने कुरा आएको छ । यद्यपि ढुंगा, गिट्टी, बालुवा निकासी गर्ने बजेटको नीति कार्यान्वयन नगर्न सर्वोच्च अदालतले अन्तरिम आदेश दिएको छ । यहाँ वातावरण मन्त्रीको हिसाबले यसबारे प्रदेश सरकारको धारणा के छ ? बताइदिनुहोस् न ।
चुरेको संरक्षण हुनुपर्छ । वन विधेयक संसदमा टेबुल हुँदैछ । चुरेको संरक्षण गर्ने सरकारको नीति हो । चुरे क्षेत्रमा प्रदेशको एकल अधिकार छैन् । वातावरण संरक्षणका लागि चुरे क्षेत्रको संरक्षण हुनुपर्छ ।
११. मुलुक संघीय संरचनामा अगाडी बढिरहँदा केन्द्र र स्थानीय सरकार राखेर प्रदेश सरकारको आवश्यकता छैन् पनि भन्ने गरिन्छ ? प्रदेश सरकारले आफ्नो औचित्य पुष्टि गर्न नसकेकै हो ?
शुन्यबाट सुरु भएको प्रदेश सरकारले बढाएको विभिन्न योजना तथा कार्यक्रममार्फत प्रदेशको विकास भइरहेको छ । कतिपय संघीय र स्थानीय सरकारले गर्न नसकेका कामहरु प्रदेश सरकारले गरिरहेको छ । प्रदेश छ र त जनताले प्रदेश सरकारको अनुभुति गर्न पाएका छन् । सानासाना सडक बनेका छन् । रुपन्देहीको दक्षिणी क्षेत्र मर्चवारमा धेरै बजेट गएको छ । प्रदेश नहुँदा सीमित बजेट जान्थ्यो । संघीयता टिक्दैन र यो धरापमा पर्छ भन्ने कुरा गलत प्रचार हो । संघीयताको विरोध गर्दै आएका शक्तिले प्रदेश सरकारको विरोध गरेका हुन् ।
१२. अन्त्यमा के भन्नहुन्छ ?
अहिले प्रदेश सरकारको विषयमा झुटो कुरा फैलाइएको छ । व्यक्ति/समूह नभएर व्यक्तिको पछाडी लागेको समूहले गलत प्रचार गरिरहेका छ । गलत प्रचारको पछाडी नलागौं । सत्यको विजय हुने नै छ । सर्वोच्च अदालतले पनि हाम्रो सांसद पद कायम गरेको छ र यसबारे अन्तिम फैसला हुन बाँकी छ । हामीले विश्वास छ हाम्रो सांसद पद यथावत रहनेछ ।
