सांसदहरु भन्छन् : ‘पर्यटन क्षेत्रको दिगो विकासमा कानूनी स्पष्टता आवश्यक’

काठमाडौं, १४ पुस । पर्यटन क्षेत्रलाई प्रभावकारी, समावेशी र प्रतिष्पर्धात्मक बनाउन पर्यटन विधेयकलाई परिमार्जन गर्न आवश्यक रहेको सांसदहरुले बताएका छन् । 

विधायन व्यवस्थापन समितिमा सोमवार भएको पर्यटन विधेयकमाथिको छलफलमा सांसदहरुले पर्यटनलाई स्थानीय तहसँग जोड्नुपर्ने, पहुँचयुक्त पर्यटन प्रवद्र्धन गर्नुपर्ने र पर्यटन क्षेत्रलाई सुरक्षित बनाउनुपर्नेेमा कानुनी स्पष्टता आवश्यक रहेकोले विधेयक परिमार्जन गर्नुपर्ने बताएका हुन् ।

नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का सांसद वेदुराम भुसालले पर्यटन क्षेत्रले नेपालको अर्थतन्त्रलाई महत्वपूर्ण टेवा पु¥याइरहेकोले यसलाई राष्ट्रको हितमा प्रयोग गर्न कानून परिमार्जन आवश्यक रहेको बताउनु भयो । पर्यटन विकासलाई स्थानीय तहसँग अनिवार्य रूपमा जोड्नुपर्ने उहाँले भनाई छ । प्रश्तावित विधेयकमा सो प्रावधान नभएको उहाँले बताउनु भयो ।

विधेयकले प्रदेश तहसँग केही हदसम्म जोड्ने प्रयास गरेको भएपनि स्थानीय तहलाई समेट्न नसकेको उहाँको भनाई छ । उहाँले पर्यटन क्षेत्रमा विगतमा धेरै समस्या देखा परेकोले त्यसलाई नियमण गर्नेगरि ऐन बनाउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । उहाँले विधेयकलाई ढिलो नगरि टुंगोमा पु¥याउनुपर्ने बताउनु भयो । उहाँले निर्वाचनको माहोल बन्दै गएकोले निर्वाचन अगाडी नै विधेयक राष्ट्रिय सभाबाट पारित गरि प्रतिनिधि सभामा पठाउनुपर्ने बताउनु भयो । नयाँ निर्वाचित प्रतिनिधि सभा आउने बित्तिकै विधेयकलाई अगाडी बढाउनुपर्ने उहाँको भनाई छ । 

उहाँले भन्नुभयो, ‘हाम्रो अर्थतन्त्रलाई महत्वपूर्ण टेवा पु¥याउने क्षेत्र हो, पर्यटन क्षेत्र । त्यसलाई अझै कसरी प्रभावकारी बनाउन सकिन्छ, कसरी राष्ट्रको हितमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, त्यसको लागि कानूनले कसरी सहजीकरण गर्नसक्छ भन्ने कुरामा ध्यान दिएर नै यसलाई परिमार्जन गर्नुपर्ने देखिन्छ । हामीले हाम्रो पर्यटन विकासलाई स्थानिय तहसँग अनिवार्य रुपमा जोड्नुपर्छ, त्यस खालको प्रावधान यो विधेयकले अलि ल्याएको छैन । प्रदेशसँग अलि अलि जोड्न खोजेको छ तर स्थानिय तहसंग अलि राम्ररी जोडिएको छैन । स्थानिय तहसँग हामीले पर्यटनलाई जोड्नैपर्छ ।’ 

नेपाली काँग्रेसका सांसद पदमबहादुर परियारले पर्यटन उद्योगले नेपालको जिडिपीमा हाल ६ देखि ८ प्रतिशतसम्म योगदान गरिरहेको बताउनु भयो । यसलाई अझै वृद्धि गर्न पहुँचयोग्य पर्यटनको अवधारणा अघि बढाउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । हाल विश्वमा पहुँचयोग्य पर्यटनको अवधारणाको विकास भइरहेको अवस्थामा नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा भने यसको अभाव रहेको बताउनु भयो ।

नेपालमा अपाङ्गता भएका व्यक्ति, वृद्धवस्थाका व्यक्तिहरूका लागि पर्यटन सेवा पहुँचयोग्य नभएकै कारण धेरै मानिस घुमफिरको अवसरबाट वञ्चित भएको उहाँको भनाई छ । यस्तो महत्वपूर्ण विषय विधेयकमा समेटिन नसकेको उनको भनाइ छ । पहुँचयोग्य पर्यटन पर्वद्धनमा विधेयकले जोड दिनुपर्ने उहाँले बताउनु भयो ।

उहाँले क्यासिनो व्यवसायलाई व्यवस्थित बनाउन पनि विधेयकमा विशेष ध्यान दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । क्यासिनो व्यवसायसम्बन्धि स्पष्ट व्यवस्था नहुँदा व्यवसायी मारमा परेको र राज्यलाई आउने रोयल्टी पनि गुमेको अवस्था रहेको बताउनु भयो । ऐतिहासिक क्षेत्रलाई पर्यटनसँग जोड्ने र संस्कृति पर्यटनलाई विकास गर्ने कुरामा पनि ऐनले ध्यान दिनुपर्ने उहाँको भनाई छ । 

उहाँले भन्नुभभयो, ‘अहिलेपनि पर्यटन उद्योगले लगभग ६ देखि ८ प्रतिशत जिडीपीमा योगदान गरिरहेको हामी देख्न पाउँछौँ । ३५९ बिलियन नेपाली रुपैयाँ प्रतिवर्ष यो क्षेत्रले नेपालको जिडीपीमा योगदान गरिरहेको छ भने १ सय २० हजार जनालाई रोजगारी दिइरहेको ज्यादै महत्वपूर्ण क्षेत्र छ । यसको विधेयकमा छलफल गर्दा धेरै कुरामा ध्यान दिनुपर्छ ।

हाल संसारभरमा नै पहुँचयुक्त पर्यटनको बारेमा कुरा गरिन्छ, हामी धेरै मानिसहरु वृद्ध उमेरमा पनि पुग्छौँ, त्यतिवबला पनि हामीलाई विभिन्न मोविलिटीका समस्याहरु हुन्छन् । कयौँ अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरु छौँ हामी, विश्वको १० प्रतिशत भन्दा बढी जनसंख्या अपङगता भएका व्यक्तिहरु छन् । त्यो कुरालाई हेर्दा हाम्रो पर्यटन पहुँचयुक्त नभएको कारणले गर्दाखेरि धेरै मान्छेहरु घुम्न जाने मौकाबाट वञ्चित भएका छन् । यस्तो महत्वपूर्ण कुरालाई चाहीँ हामीले यो विधेयकमा छिराउन सकेको छैन ।’ 

सांसद डा. अञ्जान शाक्यले पर्यटन क्षेत्र प्रतिष्पर्धात्मक क्षमता र तुलनात्मक लाभ भएको क्षेत्र भएकोले ऐन बनाउँदा ध्यान दिनुपर्ने बताउनु भयो । उहाँले पर्यटन क्षेत्रको मुख्य चुनौति नै सुरक्षा रहेकोले त्यसतर्फ ध्यान दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।

नेपालमा लगानीका लागि कृषि र पर्यटन प्रमुख क्षेत्र रहेको उल्लेख गर्नुहुँदै उहाँले आन्तरिक स्रोत परिचालन र अर्थतन्त्र मजबुत बनाउन पर्यटन उद्योग महत्वपूर्ण रहेको बताउनु भयो । पर्यटन प्रवद्र्धनसँगै व्यवसायी तथा सरोकारवालाहरुलाई उनीहरुको कर्तव्य, दायित्व र जिम्मेवारी स्पष्ट गर्न विधेयकले जोड दिनुपर्ने उनको भनाई छ । उहाँले पर्यटनलाई क्षेत्रलाई प्रविधिले दुरुपयोग गर्ने काम पनि भइरहेको बताउनु भयो । हिमाल आरोहण लगायतका विषयमा फेक भिडियो बन्ने चुनौति थपिएको भन्दै उहाँले यससम्बन्धमा पनि कानूति व्यवस्था आवश्यक रहेको बताउनु भयो । 

उहाँले भन्नुभयो, ‘यो क्षेत्र भनेको प्रतिष्पर्धात्मक क्षमता भएको क्षेत्र पनि हो, यसले देशको जिडिपमा पनि ठूलो प्रतिशत टेवा दिएको छ । नेपालमा अहिले लगानी गर्ने क्षेत्र भनेको कृषि र पर्यटन क्षेत्र नै हो । यसले हामी आन्तरिक स्रोत र आफ्नो अर्थतन्त्रलाई मजबुत बनाउन सक्छौँ ।

प्रतिष्पर्धात्मक क्षेत्र र तुलात्मक लाभ लिन सकिने क्षेत्र भएकोले पर्यटन उद्योगको प्रवद्र्धन कसरी गर्ने ? उनीहरुको कर्तव्य दायित्व र जिम्मेवारी बहनमा पनि हामीले कसरी जोड दिने भन्ने कुरा छ । हामीले बढी अधिकारका कुरा गर्छौँ, तर जिम्मेवारीबाट पन्छिरहेका हुन्छौँ । त्यसैले यस्ता कुराहरुलाई पनि यो विधेयकबाट अगाडी बढाउनुपर्छ ।’ 

सोमवारको बैठकमा पर्यटन विधेयकमाथि सैद्धान्तिक छलफल भएको थियो । बैठकमा सहभागी सांसदहरूले पर्यटन विधेयकलाई समयमै टुंगोमा पु¥याएर दीगो पर्यटन विकासका लागि कानूनी आधार तयार गर्नुपर्नेमा जोड दिएका थिए ।