बुटवल, ३ वैशाख ।
रुपन्देहीको बुटवलस्थित लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालमा १२ तले अत्याधुनिक भवन निर्माणका लागि पुरानो संरचना हटाउने काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । अस्पतालमा रहेको पूरानो संरचना हटाउने काम अबको २ साताभित्र सम्पन्न हुने आयोजनाका साइड इन्जिनियर रमेश शर्माले जानकारी दिए ।
लुम्बिनी प्रदेश सरकारको गौरवको आयोजनाको रुपमा अस्पतालको भवन निर्माणका लागि यसअघिका पुराना संरचनालाई हटाएर अन्यत्र डम्पिङ गर्ने काम धमाधम भइरहेको शर्माले बताए । अस्पतालको पुरानो ओपिडी वार्ड (बहिरंग सेवा) तथा आकस्मिक कक्ष रहेको भवनसँगै हाल प्रशासनिक कक्ष रहेको भवन संरचना समेत भत्काएर नयाँ संरचनाका लागि जग खन्न तयार पारिनेछ । डिस्पोज गरिएको संरचनाबाट निस्किने कंक्रिटलाई हाल अस्पतालको दक्षिणतर्फ रहेको बसपार्कसँग जोडिएको क्षेत्रमा राखिएको छ भने पुराना झ्याल, ढोका लगायतका फर्निचरजन्य वस्तुहरुलाई अस्पतालको उत्तर–पश्चिमतर्फ अक्सिजन प्लानसँगै जोडिएको खाली क्षेत्रमा डम्पिङ गरिएको छ ।
दैनिक हजारौंले उपचारका लागि आउने स्वास्थ्य संस्थाजस्तो संवेदनशील क्षेत्र भएका कारण संरचना हटाउँदा धुलो तथा वायु प्रदुषण कम गर्न पानी छिटेर सुरक्षितसाथ काम भइरहेको साइड इन्जिनियर शर्माले जानकारी दिए । दिउँसोको समयमा सेवाग्राहीको आवागमनले पूर्ण क्षमतामा काम गर्न नमिले पनि साँझ र बिहानको समयमा भने तीव्रताका साथ काम अघि बढेको शर्माले बताए । हाल ६५ जना कामदारबाट कम्तीमा दैनिक १० घण्टाका दरले काम भइरहेको उनले बताए । विहान ६÷७ बजेदेखि रातको ९÷१० बजेसम्म नै संरचना हटाउने काम भइरहेको उनले बताए ।
‘हामीले दुई हप्ताभित्रै पूरानो संरचना हटाएर नयाँ संरचनाका लागि जग खन्न जमिन तयार पार्दैछौं ।’–शर्माले भने, ‘अस्पतालका अन्य संरचनाको सुरक्षा तथा जग खन्ने कामका लागि सिट पाइलिङको तयारी भइरहेको छ ।’ अस्पतालको नयाँ बन्ने भवन संरचना अनुसार २ तला अन्डरग्राउण्ड (जमिनमूनी) हुने भएकाले कम्तीमा साढे ७ मिटर गहिरो जग खन्ने काम हुने छ । उक्त क्रममा पूरानो संरचना र वरीपरिका जमिनमा असर हुन नदिनका लागि करिब ६ सय पाइल गाड्नुपर्ने ईन्जिनीयर शर्माले बताए । पाईलिङका लागि २ वटा मेशिन ल्याएर काम भइरहेको उनले जानकारी दिए । त्यसका लागि छड बुन्ने लगायतका कामहरु भइरहेको बताउँदै शर्माले कम्तिमा ७ मिटरदेखि १३ मिटरसम्म गहिरो पाइलिङ (जमिनमा मेसिनले प्वाल पारेर पिल्लर गाड्ने काम) गर्नुपर्ने जानकारी दिए ।
११४ वर्ष पुरानो बुटवलको लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालको अत्याधुनिक संरचना सहितको १२ तले अस्पताल भवन निर्माणको लागि प्रदेश पूर्वाधार विकास प्राधिकरणले ६ अर्ब १८ करोड ७५ लाख रुपैयाँको लागतमा ठेक्का सम्झौता गरेको छ । लुम्बिनी प्रदेश मातहत रहेको प्रदेश पूर्वाधार विकास प्राधिकरणले भारतीय निर्माण कम्पनी क्याप साइट आशिष रेलिग्रेट भेन्चरले नेपाली कम्पनीसँग संयुक्त रूपमा काम गर्ने गरी गत पुस २६ गते सम्झौता गरेको थियो । सम्झौता अनुसार २०८५ साल पुससम्म अस्पतालको भवन निर्माण सक्नुपर्नेछ ।
अस्पतालका मेडिकल सुपरीटेण्डेण्ट डा. सुदर्शन थापाले बिरामीहरूको उपचारमा कुनै बाधा नपुग्ने गरी जोखिमरहित तरिकाले पुराना संरचनालाई मार्किङ गरेर हटाउने काम भइरहेको बताए । बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नम्बर ९ मा रहेको ६ बिघा १२ कठ्ठा जग्गामा भवन निर्माण हुँदैछ । प्रदेश पूर्वाधार विकास प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत इन्जिनियर छविराज पोखरेलले भवन निर्माणपछि एउटा आधुनिक अस्पतालका लागि आवश्यक पर्ने सबै खाले सुविधासहितको क्षेत्रीय अस्पतालमा स्तरोन्नति गरिने बताए ।
यस्तो हुने छ नयाँ संरचना
अस्पतालको डिपिआर अनुसार भवनको अगाडिको भागमा अत्याधुनिक बहिरंग सेवा (ओपिडी), आपतकालीन सेवा (इमरजेन्सी) र इनडोर सर्भिस कक्ष रहनेछन् । ग्याष्ट्रो, न्युरो, कार्डियोलोजी लगायतका सबै विशेषज्ञ सेवा एउटै भवनबाट सञ्चालन हुनेछन् । भवनको माथि हेलिप्याड रहनेछ भने हेलिप्याडबाट सिधै इमर्जेन्सीमा आउजाउ गर्न मिल्ने व्यवस्थित लिफ्टसमेत बन्नेछ ।
क्यान्सर उपचारका लागि भने अन्डरग्राउन्डसहित पाँच तलाको अलग्गै भवन बन्नेछ । १२ तलाको नयाँ भवन निर्माणपछि हाल उपचारका लागि प्रयोगमा रहेका तीनवटा नयाँ भवनमा डाइग्नोष्टिक एण्ड रिसर्च, प्रसूति र महिला तथा बालरोगको उपचारका लागि प्रयोग गरिनेछ ।
पछिल्लो पाँच वर्ष यता मात्रै संघीय सरकारको लगानीमा दुईपटक गरी ५८ करोडको लागतमा भौतिक संरचना निर्माण गरिएका छन् । अस्पताल विकास समितिले पनि इमरजेन्सी, ओपिडी, अन्तरंग सेवा, फार्मेसी, अस्पताल परिसरभित्रको सडक र अस्पताल कम्पाउण्ड वाल निर्माण लगायतमा ३५ करोड बढी लगानी गरेको छ ।
यस्तो छ अस्पतालको इतिहास
तत्कालीन प्रधानमन्त्री श्री ३ चन्द्र शमशेर जबराको पालामा वि.सं. १९६७ फागुन १५ गते ६ शैय्याबाट सुरू भएको यो अस्पताल लुम्बिनी क्षेत्रकै पुरानो र ठूलो अस्पताल हो । सेन वंशीय राजा मणिमुकुन्द सेनको दरबार रहेको स्थान बुटवल फूलबारीबाट दुईजना भारतीय चिकित्सकबाट अस्पतालको सेवा सुरू गरिएको थियो ।
३१ वर्ष बुटवल फूलबारीबाट सञ्चालन भएको अस्पताललाई १९९८ सालमा हाल रक्त संचार गृह रहेको स्थानमा सारिएको थियो । हाल रहेको स्थानमा भने २०१६ सालमा भवन निर्माण गरी सारिएको थियो । हाल अस्पतालमा ५ सय २० शैय्या पुगेका छन् । दैनिक २ हजारदेखि बाइस सयसम्म बिरामीहरू उपचारका लागि आउने अस्पतालमा सामान्य अवस्थामा पनि ७० प्रतिशत बढी बेडहरू बिरामीले भरिने गर्छन् ।
सरकारी ३ सय र अस्पताल विकास समितिमार्फत् १ सय गरी ४ सय बेडको मात्र स्वीकृति पाएको अस्पतालमा बिरामीहरूको अत्यधिक चापका कारण १ सय २४ बेड थप गरी ५ सय २४ बेडबाट बिरामीहरूलाई सेवा प्रदान भइरहेको छ ।
अस्पतालका सूचना अधिकारी वरिष्ठ बालरोग विशेषज्ञ डा. नेत्रबहादुर रानाले लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालले लुम्बिनी प्रदेशका मात्र नभइ अन्य प्रदेशका समेत गरी ४० लाख जनसंख्यालाई स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउँदै आएको जानकारी दिए । डा. रानाका अनुसार अस्पतालमा दैनिक रूपमा ओपिडीतर्फ १ हजार ५ सयदेखि २ हजार र इमरजेन्सीमा २ सयदेखि दुई सय ५० जनासम्म बिरामी आउने गर्छन् ।
हालैमात्र क्याथ ल्याब सेवा समेत सञ्चालन गरिएको अस्पतालबाट मिर्गौलाको डायलाइसिस, प्लाष्टिक सर्जरी, ग्याष्ट्रो मेडिसिन, न्यूरो मेडिसिन, न्यूरो सर्जरी, युरो सर्जरी, इन्टेरेस्कोप, सिएनसियू, पिआइसियु, एनआइसियु, बर्थिङ सेन्टर, नेत्र रोग, हाडजोर्नी तथा नशा रोग, दन्त, नाक, कान घाँटी, आँखा, मनोरोग लगायतका विशिष्टीकृत सेवा सञ्चालनमा छन् ।
